مسئول گروه: دکتر وحیدرضا استوان-دکتر مهناز بیات


 معرفی موضوع:
دمانس

طبق تعریف، دمانس عبارت است از تخریب پیش رونده کارکردهای شناختی که در زمینه‌ای از هشیاری کامل (بدون وجود دلیریوم بسته به نوع عامل آن) بروز می‌کند. دمانس از علائم بیماری و به صورت مجموعه‌ای از عملکردی‌های بد بالینی شامل اختلالاتی در حافظه، اختلال زبان، تغییرات روان‌شناختی و روان‌پزشکی، و مختل شدن فعالیت‌های روزمره تظاهر می‌یابد. امروزه حدود ۱۲ میلیون نفر در جهان دمانس دارند و انتظار می‌رود که این تعداد در سال ۲۰۴۰ به ۲۵ میلیون برسد. در انگلستان حدود ۶۳۷ هزار نفر نشانگان دمانس دارند و هزینه سالیانه مراقبت از آنها ۱۷ میلیارد پوند (۷/۱۸ میلیارد یورو، ۷/۲۴ میلیارد دلار) است، که بیشتر از بیماری‌های قلبی (۴ میلیارد پوند)، سکته مغزی (۳ میلیارد پوند) و سرطان (۲ میلیارد پوند) است. شایع‌ترین نوع دمانس آلزایمر نام دارد که ۵۰٪ تا ۶۰٪ بیماران مبتلا به دمانس را شامل می‌شود. از سایر انواع دمانس می‌توان از دمانس عروقی، دمانس ناشی از ضربه سر، دمانس وابسته به الکل، دمانس وابسته به انواع اختلالات حرکتی نظیر بیماری هانتینگتون و بیماری پارکینسون و دمانس ناشی از ایدز(HIV) نام برد.

علائم بالینی دمانس

به طور کلی تشخیص دمانس بر اساس معاینه بالینی بیمار، از جمله معاینه وضعیت روانی و اطلاعات به دست آمده از خانواده، دوستان و غیره صورت می‌گیرد. بعضی از خصوصیات مشترک بین انواع دمانس‌ها عبارتند از:

شخصیت

تغییرات در شخصیت افراد مبتلا به دمانس به خصوص برای خانواده فرد ناراحت‌کننده‌است. خصوصیات شخصیتی فرد ممکن است در اثر دمانس تشدید شود. در ضمن فرد مبتلا به دمانس ممکن است درون گرا شود و اهمیتی به تاثیر رفتار خود بر دیگران ندهد.

توهمات و هذیان‌ها

حدود ۲۰ تا ۳۰٪ بیماران مبتلا به دمانس (در درجه اول بیماران مبتلا به آلزایمر) دچار توهم می‌شوند و ۳۰ تا ۴۰ ٪ آن‌ها هذیان دارند که عمدتاً از نوع پارانوئید یا گزند است که عمدتاً ماهیت نامنظم دارد

خلق

افسردگی و اضطراب تقریباً در ۴۰ تا ۵۰ ٪ بیماران مبتلا به دمانس نشانه عمده‌ای به حساب می‌آید بیماران مبتلا به سایکوز همچنین ممکن است بدون عامل بر انگیزنده آشکار خنده یا گریه بیمارگون از خود نشان بدهند.

تغییرات شناختی

در بیماران مبتلا به دمانس علاوه بر زبان پریشی، کردار پریشی، نشناسی (agnosia) نیز شایع است. همچنین حملات تشنجی، تظاهرات عصبی غیر معمول، رفلکس‌های ابتدایی مانند چنگ زدن و مکیدن نیز در این گونه افراد مشاهده می‌شود.

واکنش بحرانی

توانایی بیماران مبتلا به دمانس در نگرش انتزاعی کاهش می‌یابد.

 
انواع دمانس

آلزایمر

در تشخیص دمانس نوع آلزایمر علاوه بر وجود اختلال حافظه، وجود یکی دیگر از اختلالات شناختی که در قبل ذکر شد الزامی است. همچنین این بیماری باید در عملکرد اجتماعی و شغلی فرد اختلال ایجاد کند.

دمانس عروقی

علایم عمومی آن مشابه دمانس نوع آلزایمر است با این تفاوت که شواهد بالینی و آزمایشگاهی مبنی بر دلایل عروقی در مورد آن موجود است. در ضمن معمولاً سیر نزولی و پله پله در دمانس عروقی شایعتر از نوع آلزایمر است.

دمانس ناشی از سایر اختلالات طبی عمومی

شش علت اصلی که DSM از آن‌ها نام برده شده‌است شامل:

• بیماری HIV ۲)
• ضربه سر
• بیماری پارکینسون
• بیماری هانتینگتون
• بیماری نیمن پیک
• بیماری کروتزفلد - ژاکوب

در ضمن ردیف هفتمی نیز به درمان گر اجازه می‌دهد سایر اختلالات غیر روانی منجر به دمانس را در آن جای دهد. دمانس پایدار ناشی از مصرف مواد: مواد متداولی که می‌تواند منجر به دمانس شود در DSM از آن نام برده شده شامل موارد زیرمی شود:

• الکل
• مواد استنشاقی
• داروهای رخوت زا، خواب آور، ضد اضطراب
• سایر موارد

در دمانس ناشی از الکل تشخیص افتراقی با سندرم کورساکوف و سنجش میزان تیامین ضروری است.