ام اس یا مولتیپل اسکلروز یا به معنی سفت شدگی بافت‌های بدن: که با نام اختصاری MS شناخته می‌شود، یک بیماری التهابی است که در آن غلاف‌های میلین سلول‌های عصبی در مغز و نخاع آسیب می‌بینند. این آسیب‌دیدگی می‌تواند در توانایی بخش‌هایی از سیستم عصبی که مسئول هدایت هستند اختلال ایجاد کند و باعث به وجود آمدن علائم و نشانه‌های زیاد جسمی شود. ام‌اس به چند شکل ظاهر می‌شود، علائم جدید آن یا به صورت عود مرحله‌ای (به شکل برگشتی) یا در طول زمان (به شکل متناوب) اتفاق می‌افتد. ممکن است در بین عود، نشانهٔ بیماری به کلی از بین برود؛ با این وجود مشکلات عصبی دائمی به ویژه با پیشرفت بیماری در مراحل بعدی به‌طور مداوم اتفاق می‌افتد.. اگرچه علت بیماری مشخص نیست اما مکانیزم اصلی برای آن آسیب زدن توسط سیستم ایمنی بدن یا اختلال در سلول‌های تولیدکنندهٔ غلاف میلین است. دلایل ارائه شده در مورد این مکانیزم‌ها شامل عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی مانند عفونت است. معمولاً ام‌اس بر اساس نشانه‌ها و علائم و نتایج آزمایش‌های پزشکی تشخیص داده می‌شود. پیشترها درمان مشخصی برای ام‌اس وجود نداشت تا اینکه محققان کانادایی موفق به درمان آن شدند. درمان‌های موجود به منظور بهبود عملکرد بدن پس از هر حمله و جلوگیری از حملات جدید صورت می‌گیرد. اگرچه داروهایی که برای درمان ام‌اس تجویز می‌شود اندکی مؤثرند اما دارای اثرات جانبی هستند و تحمل آن دشوار است. با وجود اینکه شواهدی در مورد اثربخشی درمان‌های جایگزین ام‌اس وجود ندارد، بسیاری از مردم به دنبال آن درمان‌ها هستند. پیش‌بینی نتیجه دراز مدت درمان بسیار دشوار است، اما نتیجه قابل قبول بیشتر در زنان، افرادی که در سنین پایین‌تر به این بیماری مبتلا شده‌اند، افرادی که در آن‌ها دوره‌های عود مشاهده می‌شود و افرادی که آن‌ها در مراحل اولیه حمله‌های کمی را تجربه کرده‌اند مشاهده می‌شود. امید به زندگی افراد دارای ام‌اس ۵ تا ۱۰ سال کمتر از دیگران است. از سال ۲۰۰۸، بین ۲ تا ۲٫۵ میلیون نفر در سراسر جهان به این بیماری مبتلا شده‌اند، این در حالی است که نرخ ابتلاء در بخش‌های مختلف جهان و در بین جوامع مختلف تفاوت آشکاری دارد. این بیماری به‌طور معمول در سنین ۲۰ تا ۵۰ سالگی و در زنان حدود ۳ برابر مردان اتفاق می‌افتد. نام «اسکلروز چندگانه» به زخم‌ها (سختینه یا به عبارت دیگری پلاک یا زخم) که در ماده سفید مغز یا ستون فقرات قرار دارد گفته می‌شود. ام‌اس در سال ۱۸۶۸ توسط ژان-مارتین شارکو توصیف شد. محققان در حال توسعه درمان‌ها و روش‌های تشخیص جدید هستند.
علائم و نشانه‌ها
فرد دارای ام‌اس همه علائم یا نشانه‌های عصب شناختی را دارد؛ رایج‌ترین این نشانه‌ها مشکلات دستگاه عصبی خودگردان، دیداری، حرکتی و حسی می‌باشند. علائم خاص از طریق محل‌های زخم در سیستم عصبی مشخص می‌شوند و شامل کم بساوایی یا خواب‌رفتگی مانند مور مور شدن، اسپاسم، ضعف عضلات، واکنش‌های غیرارادی، گرفتگی عضلات یا ناتوانی در حرکت، ناتوانی در هماهنگی و تعادل ناهماهنگی عضلات، مشکل در صحبت کردن یا دیسفازی، مشکلات دیداری (جنبش کره چشم، کاهش دید یا دوبینی)، احساس خستگی، درد شدید یا درد مزمن و مشکل در ادرار و مدفوع می‌باشد. دشواری در فکر کردن و مشکلات عاطفی مانند افسردگی یا ناخویشتن‌داری عاطفی نیز در بین مبتلایان به ام‌اس رایج است. پدیده اوتهوف، شدت یافتن نشانه‌های بیماری بر اثر تماس با دمای بالا و علامت لرمیت، احساس سوزش در پشت هنگام خم کردن گردن از ویژگی‌های بیماری ام‌اس می‌باشند. معیار اصلی ناتوانی و شدت مقیاس وضعیت ناتوانی گسترده (EDSS) می‌باشد که همراه با معیارهای دیگر مانند اسکلروز چندگانه تابعی کامپوزیت در تحقیقات مورد استفاده قرار می‌گیرد. مقیاس وضعیت ناتوانی گسترده معیاری رایج است، اما انتقادهایی از برخی از نقاط ضعف آن مطرح شده، از جمله اتکای بیش از حد به راه رفتن.
این شرایط در ۸۵٪ موارد به شکل سندروم در طول چند روز آغاز می‌شود که از این تعداد ۴۵٪ دارای مشکلات حرکتی، ۲۰٪ دچار تاری دید و ۱۰٪ دارای سندروم مرتبط با نقض در عملکرد ساقه مغز می‌باشند، این در حالی است که ۲۵٪ باقی‌مانده دچار بیشتر از یک مورد از مشکلات ذکر شده می‌باشند. دوره این نشانه‌ها در ابتدا در دو الگو اتفاق می‌افتد؛ یا به صورت دوره‌های وخیم تر شدن ناگهانی بیماری که چند روز تا چند ماه به طول می‌انجامد (عود، وخیم تر شدن، دوره بیماری، حملات یا تشدید ناگهانی نامیده می‌شوند) که به دنبال آن بهبودی بیمار صورت می‌گیرد (۸۵٪ موارد) یا وخیم تر شدن تدریجی در طول زمان بدون دوره‌های بهبودی (۱۰–۱۵٪ موارد. ممکن است در مواردی ترکیبی از این دو اتفاق بیفتد یا ممکن است افرادی دچار دوره‌های عود و بهبودی شوند که بعدها ادامه‌دار باشد. این دوره‌های عود بیماری معمولاً پیش‌بینی ناپذیرند و بی هیچ نشانه‌ای اتفاق می‌افتند. وخیم تر شدن شرایط بیمار به ندرت و در بیشتر موارد دو بار در سال اتفاق می‌افتد. با این وجود در بعضی موارد این وخیم تر شدن بیماری به دنبال نشانه‌های معمول می‌آید و بیشتر در بهار و تابستان اتفاق می‌افتد. به‌طور مشابه، عفونت‌های ویروسی مانند سرماخوردگی معمولی، آنفلوانزا یا التهاب معدی‌روده‌ای احتمال آن را افزایش می‌دهند. استرس نیز ممکن است باعث بروز حمله شود. باردار بودن احتمال عود بیماری را کاهش می‌دهد، اگرچه در طول چند ماه اول پس از وضع حمل این احتمال بیشتر می‌شود. به‌طور کل، به نظر نمی‌رسد باردار بودن بر ناتوانی دراز مدت تأثیر داشته باشد. موارد بسیاری از جمله واکسن زدن، شیر دهی، ضربه شدید بدنی بر عود بیماری تأثیر نمی‌گذارند.
۱- ۲۰۲۳: Anthropometric indices, nutrient intakes and health-related characteristics of patients with multiple sclerosis: a cross-sectional study. Nutr Neurosci.۱-۸
۲- ۲۰۲۳: Assessing the psychometric properties of persian version of Zarit Burden interview among family caregivers of patients with multiple sclerosis. BMC Nurs. ۲۲(۱):۹۷
۳- ۲۰۲۳: The effect of ginger (Zingiber officinale) supplementation on clinical, biochemical, and anthropometric parameters in patients with multiple sclerosis: a double-blind randomized controlled trial. Food Funct. ۱۴(۸):۳۷۰۱-۱۱
۴- ۲۰۲۳: Effects of Tele-Pilates and Tele-Yoga on Biochemicals, Physical, and Psychological Parameters of Females with Multiple Sclerosis. J Clin Med. ۱۲(۴)
۵- ۲۰۲۳: The efficacy and safety of ginger supplementation in patients with multiple sclerosis: A rationale and study protocol for a double-blind randomized controlled trial. Health Sci Rep. ۶(۱):e۱۰۰۴
۶- ۲۰۲۳: Iranian specialists’ approach to treatment escalation in multiple sclerosis patients with cognitive impairment %J Current Journal of Neurology. ۲۲(۱):۱-۷
۷- ۲۰۲۳: Late-onset multiple sclerosis in Iran: A report on demographic and disease characteristics. Mult Scler Relat Disord. ۷۰:۱۰۴۴۹۳
۸- ۲۰۲۲: Association of self-reported adherence to the Mediterranean diet with anthropometric indices, comorbidities, and degree of disability in patients with multiple sclerosis. Mult Scler Relat Disord. ۶۶:۱۰۴۰۶۰
۹- ۲۰۲۲: Blood Trace Element Status in Multiple Sclerosis: a Systematic Review and Meta-analysis. Biol Trace Elem Res. ۲۰۰(۱):۱۳-۲۶
۱۰- ۲۰۲۲: Cost-effectiveness analysis of rituximab versus natalizumab in patients with relapsing remitting multiple sclerosis. BMC Health Serv Res. ۲۲(۱):۱۱۸
۱۱- ۲۰۲۲: Economic burden of multiple sclerosis: a cross-sectional study in Iran. Health Econ Rev. ۱۲(۱):۲
۱۲- ۲۰۲۲: The effects of continuous care model using a smartphone application on adherence to treatment and self-efficacy among patients with multiple sclerosis. BMC Med Inform Decis Mak. ۲۲(۱):۵۳
۱۳- ۲۰۲۲: Epidemiology of familial multiple sclerosis in Iran: a national registry-based study. BMC Neurol. ۲۲(۱):۷۶
۱۴- ۲۰۲۲: Increasing Incidence and Male to Female Sex Ratio of Multiple Sclerosis in Tehran, Iran: A Population-Based Study. Iran J Public Health. ۵۱(۵):۱۱۹۳-۴
۱۵- ۲۰۲۲: Multiple Sclerosis Diagnosed in a Woman With Von-Willebrand Disease: A Case Report %J Caspian Journal of Neurological Sciences. ۸(۳):۱۸۸-۹۱
۱۶- ۲۰۲۲: Prescription trends of disease-modifying treatments for multiple sclerosis in Iran over the past ۳۰ years. Mult Scler Relat Disord. ۶۱:۱۰۳۷۷۷
۱۷- ۲۰۲۲: Psychometric Properties of the Persian Version of Cognitive Fusion Questionnaire-Chronic Illness in Multiple Sclerosis. ۱۶(۱):e۱۱۳۵۲۴
۱۸- ۲۰۲۲: Serum inflammatory markers in patients with multiple sclerosis and their association with clinical manifestations and MRI findings. Acta Neurol Belg. ۱۲۲(۵):۱۱۸۷-۹۳
۱۹- ۲۰۲۲: Severity of COVID۱۹ infection among patients with multiple sclerosis treated with interferon-β. Mult Scler Relat Disord. ۶۶:۱۰۴۰۷۲
۲۰- ۲۰۲۱: ۱۸-year temporal trend of multiple sclerosis in southern Iran. Mult Scler Relat Disord. ۵۲:۱۰۳۰۱۸
۲۱- ۲۰۲۱: Complementary and alternative medicine usage amongst multiple sclerosis patients in Iran. Neurology Asia. ۲۶:۷۷۷-۸۳
۲۲- ۲۰۲۱: Correlation between contrast enhanced plaques and plaque diffusion restriction and their signal intensities in FLAIR images in patients who admitted with acute symptoms of multiple sclerosis. J Med Imaging Radiat Sci. ۵۲(۱):۱۲۱-۶
۲۳- ۲۰۲۱: The effects of modified anti-inflammatory diet on fatigue, quality of life, and inflammatory biomarkers in relapsing-remitting multiple sclerosis patients: a randomized clinical trial. Int J Neurosci. ۱۳۱(۷):۶۵۷-۶۵
۲۴- ۲۰۲۱: Multiple sclerosis incidence rate in southern Iran: a Bayesian epidemiological study. BMC Neurol. ۲۱(۱):۳۰۹
۲۵- ۲۰۲۰: Concurrence of multiple sclerosis and primary biliary cholangitis: Report of ۳ cases. Caspian J Intern Med. ۱۱(۲):۲۲۳-۶
۲۶- Nikseresht A, Ostovan VR, Asgari Y, editors. Hemiballismus and choreoathetosis as a relapse in multiple sclerosis: A case report and review of literature۲۰۲۰.
۲۷- ۲۰۲۰: Infusion-Related, Short-term, and Delayed Side Effects of Rituximab in Multiple Sclerosis and Neuromyelitis Optica Spectrum Disorder. ۲۲(۳):e۱۰۱۶۲۵
۲۸- ۲۰۲۰: Multiple sclerosis diagnosis delay and its associated factors among Iranian patients. Clinical Neurology and Neurosurgery. ۱۹۹:۱۰۶۲۷۸
۲۹- ۲۰۲۰: Sensory-Neural Hearing Loss as an Early Rebound Relapse after Fingolimod Cessation in Multiple Sclerosis. Iran J Otorhinolaryngol. ۳۲(۱۱۱):۲۴۹-۵۳
۳۰- ۲۰۱۹: Fingolimod versus natalizumab in patients with relapsing remitting multiple sclerosis: a cost-effectiveness and cost-utility study in Iran. J Med Econ. ۲۲(۴):۲۹۷-۳۰۵
۳۱- ۲۰۱۹: Whole body vibration improves core muscle strength and endurance in ambulant individuals with multiple sclerosis: A randomized clinical trial. Mult Scler Relat Disord. ۳۲:۸۸-۹۳
۳۲- ۲۰۱۸: Cost - effectiveness and Cost - utility of CinnoVex versus ReciGen in Patients with Relapsing - Remitting Multiple Sclerosis in Iran. Shiraz E-Medical Journal. In Press
۳۳- ۲۰۱۸: Efficacy of group cognitive rehabilitation therapy in multiple sclerosis. Acta Neurol Scand. ۱۳۷(۶):۵۸۹-۹۷
۳۴- ۲۰۱۷: Comparison of diffusion-weighted imaging and enhanced T۱-weighted sequencing in patients with multiple sclerosis. Neuroradiol J. ۳۰(۴):۳۴۷-۵۱
۳۵- ۲۰۱۷: Hypothalamic endocrinopathy in multiple sclerosis and neuromyelitis optica syndrome. Neurology Asia. ۲۲:۳۳۳-۴۰
۳۶- ۲۰۱۶: Findings of Optical Coherence Tomography of Retinal Nerve Fiber Layer in Two Common Types of Multiple Sclerosis. Acta Med Iran. ۵۴(۶):۳۸۲-۹۰
۳۷- ۲۰۱۶: Restless Leg Syndrome in Patients with Multiple Sclerosis and its Effect on Frequency of Daytime Sleepiness and Fatigue of the Patients. Galen Medical journal. ۵(۱):۷-۱۲
۳۸- ۲۰۱۵: Association Between Urinary Symptoms and Urinary Tract Infection in Patients With Multiple Sclerosis. Glob J Health Sci. ۸(۴):۱۲۰-۶
۳۹- ۲۰۱۵: Prevalence and Incidence of Multiple Sclerosis in Fars Province, Southern Iran. Iran J Med Sci. ۴۰(۵):۳۹۰-۵
۴۰- ۲۰۱۴: Epidemiology of Multiple Sclerosis in Fars Province. irje. ۱۰(۲):۵۶-۶۱
۴۱- ۱۳۹۸: Predictors and Conversion Rate of Clinically Isolated Syndrome to Clinically Definite Multiple Sclerosis: A Follow-up Study in Patients Living in the Southern Part of Iran.
